Çin, Doğu Türkistan’da Bir Camiyi Tuvalete Çevirdi
- DünyaMANŞETSürmanşet 2
- 17 Ağustos 2020
Çin’in Müslüman Doğu Türkistan halkına yönelik zulmü pandemi sürecinde de devam ediyor. Bölgeden gelen haberlere göre Çin son olarak Artuş şehrine bağlı Süntag köyündeki Tökül Camii’ni tuvalete dönüştürdü.
Radio Free Asia ve Doğu Türkistan kaynaklarında yer alan haberlere göre Tökül Camii’nin bölgeye atanan Çinli yetkililerin ihtiyacını karşılaması gerekçesiyle, Çinli bir inşaat firması tarafından tuvalete dönüştürüldüğü belirtildi.
Amaç Müslümanların maneviyatını yıkmak
Bazı gözlemciler caminin tuvalete dönüştürülmesini Çin’in bölgede uyguladığı kampanyanın bir parçası olarak değerlendirdi ve asıl amacın Uygur Müslümanlarının maneviyatını yıkmak olduğunu belirtti.
Çin’in, 2016’ta “Cami Düzeltme” adı altında başlattığı uygulamaya göre “Müslümanların ibadethanelerini toplu olarak yok etme” talimatı uyarınca bölgedeki üç camiden ikisini yerle bir edildiği öğrenildi. Tökül Camii dışındaki bir başka caminin de yıkılarak yerine içki ve sigara satan bir market açıldığı kaydedildi.
“Cami Düzeltme!” çalışması imiş
Xi Jinping’in liderliğindeki bir dizi katı politikanın bir parçası olan “Cami Düzeltme” çalışması, Nisan 2017’de başlayan ve XUAR’daki geniş toplama kamplarında 1,8 milyon Uygur ve diğer Müslüman azınlığın kitlesel hapsedilmesinden önce başladı.
Güneybatı XUAR’ın pamuk ve üzüm yetiştirilen bölgesi olan Kaşgar vilayetinin idaresi altında bulunan ve yaklaşık 270 bin nüfuslu ilçe düzeyinde bir şehir olan Artuş’un Süntagh köyünden bir Uygur mahalle idarecisi telefonda basına konuştu. Tehlikeli olabileceği için isminin açıklanmasını istemeyen Uygur idareci, Tökül Camii’nin 2018’de yıkıldığını ve yerine “Han [Çinli] yoldaşlar” tarafından bir tuvalet yapıldığını söyledi.
İdareci “Bu bir umumi tuvalet. Henüz açmadılar, ama inşa edildi.” dedi. İdareci, yerel toplulukta umumi bir tuvalete ihtiyaç olup olmadığı sorusuna cevaben, insanların evde tuvaleti bulunduğunu, bu yüzden böyle bir ihtiyacın olmadığını ifade etti.
“Teftiş memurları için yapıldı”
İdareci ayrıca Süntag’ın merkezi Artuş’un yaklaşık üç kilometre dışında bulunan köylerinde umumi tuvalete ihtiyacı olan çok az turist gördüğünü veya bölgede hiç turist görmediğini söyledi.
Tuvaletin yıkılan Tökül Camii’nin kalıntılarını örtmek veya bölgeyi teftişe gelen grup veya memurların tuvalet ihtiyacı için inşa edildiğini de sözlerine ekledi. İdareci tuvaletin kaç kişilik inşa edildiğinin belirsiz olduğunu söyledi.“Hâlâ kapalı olduğu için henüz içeri bile girmedim.” dedi.
Azna Camii içki marketi yapıldı
Adını vermeyi reddeden bir başka Süntag sakini de bölgede yıkılan iki camiden biri olan Azna Cami’nin 2019 sonbaharı civarında yıkıldığını söyledi. Azna Camii yerine İslam’da kullanımı hoş karşılanmayan alkol ve sigara satışı yapan “bir market”in yapıldığını söyledi.
Büyük ve Bakımlı camiler yıkıldı
Daha önce, Süntag’daki bir kamu güvenliği görevlisi yetkilisi Azna Camii’nin ve Bastaggam Camii’nin yıkıldığını söylemişti. Yetkili buna karşın üçü arasındaki en küçük ve en kötü durumda olan Teres Cami’nin yıkılmadan bırakıldığını doğruladı.
Kaşgar’da umumi tuvalet cami mimarisinde inşa edildi
Doğu Türkistan kaynakları Kaşgar şehrindeki Çong Bazar’da (Büyük Pazar) bulunan ve Uygur mimari tarzında inşa edilen tuvaletin de İslam dini ve Uygurlarla alay maksadı ile yapıldığını iddia ediyor. Şehrin en işlek noktasında tüm yönleriyle camiyi andıran tuvaletin tahrik amacı taşıdığı ve evrensel hakların ihlali niteliği taşıdığı belirtiliyor.
Doğu Türkistan’da açılan kamplar, uygulanan sosyal, ekonomik ve kültürel politikalar nedeniyle demografik katliam, etnik soykırım ve asimilasyon yapmakla eleştirilen Çin Kominist Partisi’nin kutsal mekânlara dönük tahribatı devam ediyor. Bir çok caminin kapısına kilit vuran bazılarını yıkan Kominist idarenin cafe, bar, atölye, kültür merkezine dönüştürdüğü kutsal mekânlar da bulunuyor. Çin fiziksel bu tahribatın yanı sıra camileri yıkmak suretiyle aynı zamanda Müslümanlara yönelik psikolojik baskı da uyguluyor. (ik)